တိကမာတိကာ Tikamātikā ( The Triplets Matrix )
၁ – ကုသလတိက္ Kusala Tika; Moral Triplet
(i) kusalā dhammā. moral states;
(ii) akusalā dhammā. immoral states;
(iii) abyākatā dhammā . indeterminate states.
(က) ကုသလာ ဓမၼာ – အျပစ္မရွိ ေကာင္းက်ိဳးေပးေသာတရား (ကု)
(ခ ) အကုသလာ ဓမၼာ – အျပစ္ႏွင့္တကြ မေကာင္းကိ်ဳးေပးေသာတရား (အကု)
(ဂ ) အဗ်ာကတာ ဓမၼာ – ကုသုိလ္လည္းမဟုတ္၊ အကုသုိလ္လည္းမဟုတ္ေသာတရား (၀ိပါက္၊ ႀကိယာ၊ ႐ုပ္၊ နိဗၺာန္)
၂ – ေ၀ဒနာတိက္ VedanāTika; Feeling Triplet
(i) sukhāya vedanāya sampayuttā dhammā. states associated with pleasant feeling;
(ii) dukkhāya vedanāya sampayuttā dhammā. tates associated with painful feeling;
(iii) adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā dhammā. states associated with indifferent feeling;
(က) သုခါယ ေ၀ဒနာယ သမၸယုတၱာ ဓမၼာ – သုခႏွင့္ ယွဥ္ေသာတရား (သုခ + ေသာမနႆေ၀ဒနာ)
(ခ ) ဒုကၡာယ ေ၀ဒနာယ သမၸယုတၱာ ဓမၼာ – ဒုကၡႏွင့္ ယွဥ္ေသာတရား (ဒုကၡ + ေဒါမနႆေ၀ဒနာ)
(ဂ ) အဒုကၡမသုခါယ ေ၀ဒနာယ သမၸယုတၱာ ဓမၼာ – ဆင္းရဲခ်မ္းသာမဟုတ္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာႏွင့္ တကြ ျဖစ္ေသာတရား (ဥေပကၡာေ၀ဒနာ)
၃ – ၀ိပါကတိက္ Vepāka Tika; Resultant Triplet
(i) vipākā dhammā. resultant states;
(ii) vipākadhammadhammā. states generating resultant states;
(iii) nevavipākanavipākadhammadhammā. states that are neither resultant states nor states generating resultant states;
(က) ၀ိပါကာ ဓမၼာ – ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္တို႔၏ အက်ိဳးျဖစ္ေသာတရား (၀ိပါက္္)
(ခ ) ၀ိပါကဓမၼဓမၼာ – အက်ိဳးကိုျဖစ္ေစေသာတရား (ကု ၊ အကု)
(ဂ ) ေန၀၀ိပါကန၀ိပါကဓမၼဓမၼာ – အက်ိဳးတရားလည္းမဟုတ္၊ အက်ိဳးကိုေပးတတ္ေသာ တရားလည္း မဟုတ္ေသာတရား (ႀကိယာ၊ ႐ုပ္၊ နိဗၺာန္)
၄ – ဥပါဒိႏၷတိက္ Upādinna Tika; Clinging Triplet
(i) upādiGGupādāniyā [upādinnupādāniyā (syā.)] dhammā. states acquired by and favourable to clinging;
(ii) anupādiGGupādāniyā dhammā. states that are not acquired by and not favourable to clinging;
(iii) anupādiGGaanupādāniyā [anupādinnānupādāniyā (syā.)] dhammā.
states which are not acquired by and not favourable to clinging.
(က) ဥပါဒိႏၷဳပါဒါနိယာ ဓမၼာ – တဏွာဒိ႒ိတို႔၏ အက်ိဳးျဖစ္၍ ဥပါဒါန္တို႔၏ အစီးအပြား ျဖစ္ေသာတရား (ေလာကီ၀ိပါက္ + ကမၼဇ႐ုပ္)
(ခ ) အႏုပါဒိႏၷဳပါဒါနိယာ ဓမၼာ – တဏွာဒိ႒ိတို႔၏ အက်ိဳးမဟုတ္ေသာ္လည္း ဥပါဒါန္တို႔၏ အစီးအပြား ျဖစ္ေသာတရား (အကု၊ ေလာကီကု၊ ႀကိ၊ တိဇ႐ုပ္)
(ဂ ) အႏုဒါဒိႏၷအႏုပါဒါနိယာ ဓမၼာ – ဥပါဒါန္ ဥပါဒါနိယတို႔ျဖင့္ မယူေသာတရား (ေလာကုတၱရာ၊ နိဗၺာန္)
၅ – သံကိလိ႒တိက္ Samkilittha Tika ; Corrupt Triplet
(i) samhkiliththhasamhkilesikā dhammā. orrupt and corrupting states
(States corrupted by defilements and generating defilements);
(ii) asamhkiliththhasamhkilesikā dhammā. not corrupt but corrupting states;
(iii) asamhkiliththhaasamhkilesikā [asamhkiliththhāsamhkilesikā (syā.)] dhammā.
not corrupt and not corrupting states.
(က) သံကိလိ႒သံကိေလသိကာ ဓမၼာ – ပူပန္မႈကိုလည္းေပးတတ္ ကိုယ္တိုင္လည္း ပူေလာင္တတ္ ေသာတရား (အကု ၁၂-ပါး)
(ခ ) အသံကိလိ႒သံကိေလသိကာ ဓမၼာ – ပူပန္မႈကိုသာေပးတတ္ၿပီး ကိုယ္တိုင္ မပူေလာင္တတ္ေသာ တရား (ေလာကီကု၊ ေလာကီ၀ိ၊ ႀကိ၊ ႐ုပ္)
(ဂ ) အသံကိလိ႒အသံကိေလသိကာ ဓမၼာ – ပူပန္မႈကိုလည္းမေပးတတ္ ကိုယ္တိုင္လည္း မပူပန္တတ္ ေသာတရား (ေလာကုတ္၊ နိဗၺာန္)
၆ – ၀ိတကၠတိက္ Vitakka Tika ; Applied Thought Triplet
(i) savitakkasavicārā dhammā. states with applied thought and sustained thought;
(ii) avitakkavicāramattā dhammā. states without applied thought but with sustained thought;
(iii) avitakkaavicārā [avitakkāvicārā (syā.)]dhammā. states without applied thought and sustained thought.
(က) သ၀ိတကၠသ၀ိစာရာ ဓမၼာ – ၀ိတက္၊ ၀ိစာရႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာတရား (သ၀ိတကၠသ၀ိစာရစိတ္)
(ခ ) အ၀ိတကၠ၀ိစာရာမတၱာ ဓမၼာ – ၀ိတက္မရွိ၊ ၀ိစာရသာရွိေသာတရား (ဒုစ်ာန္စိတ္)
(ဂ ) အ၀ိတကၠအ၀ိစာရာ ဓမၼာ – ၀ိတက္လည္းမရွိ၊ ၀ိစာရလည္းမရွိေသာတရား
၇ – ပီတိတိက္ Pīti Tika; Rapture Triplet
(i) pītisahagatā dhammā. states accompanied by rapture;
(ii) sukhasahagatā dhammā. states accompanied by pleasure;
(iii) upekkhāsahagatā dhammā. states accompanied by equanimity.
(က) ပီတိသဟဂတာ ဓမၼာ – ပီတိႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာတရား (ပီတိႏွင့္ ယွဥ္ေသာစိတ္မ်ား)
(ခ ) သုခသဟဂတာ ဓမၼာ – သုခႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာတရား (သုခႏွင့္ ယွဥ္ေသာစိတ္မ်ား)
(ဂ ) ဥေပကၡာသဟဂတာ ဓမၼာ – ဥေပကၡာႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာတရား (ဥေပကၡာႏွင့္ ယွဥ္ေသာစိတ္မ်ား)
၈ – ဒႆနတိက္ Dassana Tika; Triplet of States Eradicated by the First Path
(i) dassanena pahātabbā dhammā. states eradicated by the First Path;
(ii) bhāvanāya pahātabbā dhammā. states eradicated by the 3 Higher Paths;
(iii) neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā dhammā.
states not eradicated by the First Path and the 3 Higher Paths.
(က) ဒႆေနန ပဟာတဗၺာ ဓမၼာ – ပထမမဂ္ျဖင့္ ပယ္ေသာတရား
(ခ ) ဘာ၀နာယ ပဟာတဗၺာ ဓမၼာ – အထက္မဂ္သံုးပါးတို႔ျဖင့္ ပယ္ေသာတရား
(ဂ ) ေန၀ဒႆေနန န ဘာ၀နာယ ပဟာတဗၺာ ဓမၼာ – ပထမမဂ္၊ အထက္မဂ္သံုးပါးတို႔ျဖင့္ မပယ္ေသာတရား
၉ – ဒႆေနနေဟတုတိက္ Dassana Hetuka Tika; Triplet of States with Roots to be Eradicated by the First Path
(i) dassanena pahātabbahetukā dhammā.states with roots to be eradicated by the First Path;
(ii) bhāvanāya pahātabbahetukā dhammā. states with roots to be eradicated by the 3 Higher Paths;
(iii) neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā dhammā. states with no roots to be eradicated by the First Path or the 3 Higher Paths.
(က) ဒႆေနန ပဟာတဗၺေဟတုကာ ဓမၼာ – ပထမမဂ္ျဖင့္ပယ္ေသာ ဟိတ္ရွိေသာတရား
(ခ ) ဘာ၀နာယ ပဟာတဗၺေဟတုကာ ဓမၼာ – အထက္မဂ္သံုးပါးျဖင့္ပယ္ေသာ ဟိတ္ရွိေသာတရား
(ဂ ) ေန၀ႆေနန န ဘာ၀နာယ ပဟာတဗၺေဟတုကာ ဓမၼာ – ပထမမဂ္၊ အထက္မဂ္သံုးခုတို႔ျဖင့္ မပယ္ေသာ ဟိတ္ရွိေသာတရား
၁၀ – အာစယဂါမိတိက္ Ācayagāmi Tika; Triplets of States Leading to Rebirths and Deaths
(i) ācayagāmino dhammā. states leading to rebirths and deaths;
(ii) apacayagāmino dhammā. states leading to the realization of Nibbāna;
(iii) nevācayagāmināpacayagāmino [nevācayagāmino nāpacayagāmino (syā.)] dhammā.
states leading neither to rebirths and deaths nor to the realization of Nibbāna.
(က) အာစယဂါမိေနာ ဓမၼာ – ဘ၀ကိုေပးတတ္ေသာတရား (ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္)
(ခ ) အပစယဂါမိေနာ ဓမၼာ – နိဗၺာန္ကို ေရွး႐ႈေသာတရား (မဂ္ေလးပါး)
(ဂ ) ေန၀ါစယဂါမိနာပစယဂါမိေနာ ဓမၼာ – ဇာတိ၊ မရဏႏွင့္ နိဗၺာန္တို႔သို႔ ဦးတည္ျခင္းလည္း မဟုတ္ေသာ တရား (၀ိပါက္၊ ႀကိယာ၊ ႐ုပ္၊ နိဗၺာန္)
885 total views, 1 views today